هدف گذاری بلند مدت برای توسعه کارآفرینی روستایی و اشتغال زایی در حوزه کشاورزی

اولین کنفرانس ملی دانشگاه های کارآفرین

هدف گذاری بلند مدت برای توسعه کارآفرینی روستایی و اشتغالزایی در حوزه کشاورزی

1.ابراهیم پاینده نجف آبادی (رئیس هیئت مدیره موسسه دنیای کسب و کار موفق)

2.دنیا عین علی ورنوس فادرانی (مدیر عامل موسسه دنیای کسب و کار موفق)

 

چکیده:

توسعه روستایی دارای هدف های بنیادی از جمله افزایش بهره وری و رشد بازده، توزیع عادلانه منابع توسعه، فراهم  تهیدستان، اعتماد به نفس، حفظ محیط طبیعی و زیستی می باشد. با توجه به این اهداف، توسعه روستایی باید مستلزم افزایش تولید با حفظ ملاحظات زیست محیطی، توزیع عادلانه تحول و دگرگونی فرهنگی، مشارکت و برخورد سیستمی باشد. در این میان به منظور دستیابی به اهداف توسعه روستایی، استراتژی ها و راهبردهای گوناگونی ارائه و اجرا شده است. در همین راستا کارآفرینی یکی از استراتژی هایی است که از سوی اندیشمندان و اقتصاددانان توسعه برای توسعه اقتصادی روستاها مطرح می شود. اکنون توسعه روستایی بیش از گذشته با پدیده ی کارآفرینی سر و کار دارد. ﺩﺭ ﻫﻤـﻴﻦ ﺭﺍﺳـﺘﺎ، ﺍﺯ ﻃﺮﻳـﻖ ﻛـﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ، ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ، ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻫﺎ، ﺿـﻌﻒ ﻫـﺎ ﻭ ﻗﻮﺕ ﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻛﻤﻚ ﻛﺮﺩ ﻭ لذا در این مقاله با ارائه ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﻱ هدف گذاری بلند مدت برای ﺗﻮسعه ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ روستایی و اشتغال زایی در حوزهﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ، نتایجی چشمگیر در ارتباط با توسعه کارآفرینی و رشد اقتصادی در روستا بدست می آید زیرا برای رسیدن به این مهم با بهره وری بالا بایستی اهداف بلند مدت را در نظر داشته تا با گذر زمان و یا بحران های پیش بینی نشده با رکود و افول در زمینه های مختلف کشاورزی و اشتغال زایی مواجه نشده و بتوان سیرصعودی را در این عرصه طی کرد.

کلمات کلیدی: کارآفرینی روستایی، اشتغالزایی، هدف گذاری در کارآفرینی.

1-مقدمه

اکنون توسعه روستایی بیش از گذشته با پدیده ی کارآفرینی سر و کار دارد. موسسات و شخصیتهای رواج دهنده توسعه روستایی، کارآفرینی را به منزله مداخله ی راهبردی می دانند که می تواند فرآیند توسعه روستایی را سرعت بخشد اما به نظر می رسد، که همگی آنها بر نیاز به گسترش بنگاه های اقتصادی روستایی نیز توافق دارند. آژانس های توسعه، کارآفرین روستا را به عنوان یک نیروی اشتغال زای بزرگ و کشاورزان آن را وسیله ای برای بهبود درآمد خویش می دانند. به این ترتیب، کارآفرینی از نقطه نظر تمام این گروه ها به عنوان وسیله ای برای بهبود کیفیت زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و ابزاری برای تثبیت اقتصاد و محیطی سالم تلقی می گردد (احمدپور داریانی و ملکی، 1393: 164). کارآفرینی ‌به‌ عنوان‌ یکی‌ از ‌مهمترین‌ راه ‌حل‌ها ‌برای ‌رسیدن ‌به ‌توسعه‌ روستایی‌ محسوب می شود. با ‌توجه ‌به ‌اهمیت ‌بالای‌ بخش کشاورزی‌ و ‌تسلط ‌این ‌بخش ‌در ‌اغلب ‌مناطق ‌روستایی،‌ سیاست‌گذاران‌ و‌ برنامه‌ریزان ‌برای ‌حل‌ مشکلات ‌روستاها، ‌به‌ کارآفرینی ‌در‌ بخش‌کشاورزی ‌تأکید ‌ویژه ‌دارند. ‌بخش‌ کشاورزی ‌به ‌عنوان ‌یکی ‌از ‌مهمترین ‌بخش‌های ‌اقتصادی ‌کشور، ‌از ‌پتانسیل ‌بالایی ‌برای ‌اشتغال‌ عظیم ‌جمعیت‌ بیکار ‌کشور ‌برخوردار ‌است. ‌متأسفانه ‌علی‌رغم ‌وجود‌ پتانسیل‌های ‌موجود، ‌عدم ‌توجه کافی ‌به ‌این‌ بخش، ‌موجب ‌شده‌ که ‌نرخ‌ بیکاری ‌در ‌بخش‌ کشاورزی ‌افزایش‌ یابد.‌ شاید ‌بتوان ‌گفت ‌که‌ توجه ‌به‌ کارآفرینی‌ در ‌بخش ‌کشاورزی‌ می‌تواند ‌راه ‌حل ‌مناسبی ‌به ‌جهت ‌رفع ‌این ‌مشکل ‌باشد. ‌اما‌ انجام ‌فعالیت‌های‌ کارآفرینانه ‌با ‌موانع ‌و ‌مشکلات زیادی ‌رو‌به‌رو است (احسانی فر و همکاران، 1395: 1). ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯ، ﺭﻭﺷـﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺑـﺎﻭﺭ ﺁﻧﻬـﺎ، ﺑـﺮﺍﻱ ﺭﺳـﻴﺪﻥ ﺑـﻪ ﺭﺍﻩ ﺣﻠـﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ، ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﻻﺯﻡ ﺍﺳـﺖ ﻣﺸـﻜﻞ ﺍﺻـﻠﻲ ﻳـﺎ ﻣﺴـﺌﻠﺔ ﻭﺍﻗﻌـﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﻮﺩ. ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯ ﻫﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻲ ﺩﺍﻧﻨـﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺣﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ ﻫﻢ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﺴـﺌﻠﻪ دقیقاً شناخته شوند ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ رو، ﻧﮕــﺎﻩ ﺁﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﻫــﻢ ﺍﺯ ﺩﻳــﺪﮔﺎﻩ ﻳــﻚ ﻣﺤﻘــﻖ (ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎ) ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﺁﮔﺎﻩ (ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻒ ﻣﺨـﺎﻃﺮﺍﺕ) ﺍﺳـﺖ (Kayne, 2002: 5). البته باید در نظر داشت که کارآفرینی موفق ﺩﺭ ﺑﺨـﺶ ﮐﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﻲ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻳﮕـﺮ ﺳـﺨﻦ، ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪﻥ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻭ ﭘﺴﻴﻦ ﺭﺍ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ، ﺗﻮسعه ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎ ﺩﺭ ﮔـﺮﻭ ﺗﻮسعه هر کدام از این بخش های اقتصادی رعایت شود، یعنی باید روند توسعه از بخش کشاورزی آغاز و سپس، به بخش صنعت کشیده شود و سرانجام نیز بخش خدمات توسعه یابد، ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻫـﺎﻱ ﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺗﻤﺮﮐـﺰ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺍﺳﺖ (ﻗﺮﻩﺑﺎﻏﻴﺎﻥ، ۱۳۷۳: ۵۵۵). لذا در تحقیق حاضر با هدف ارائه راهکارهای مناسب با هدف گذاری بلند مدت برای توسعه روستایی با بهره گیری از فرصت های شغلی و توجه به کارآفرینی انجام شده و برای رسیدن به این امر به دنبال یافتن پاسخی مناسب و علمی به سوالات زیر می باشد:

1-مهمترین مشکلات روستایی در خصوص توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی چیست؟

2-در روستاها چه فرصت ها و تهدیداتی در خصوص کارآفرینی روستایی و اشتغالزایی در حوزه کشاورزی وجود دارد؟

3-از چه راهکارهایی می توان برای توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی در روستاها استفاده کرد؟

مباني نظري و مروري بر مطالعات گذشته

ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ و ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ:

واژه ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ از ﻛﻠﻤـﻪ ﻓﺮاﻧﺴـﻮي Entreprendre به ﻣﻌﻨـﺎي ﻣﺘﻌﻬـﺪ ﺷـﺪن اﺳـﺖ. ﻓـﺮد ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را دارد و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم را ﺟﻤﻊآوري و از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﻲرﻳﺰي ﻛﻨﺪ (ﻣﺮدﻳﺚ،1371). در ﻓﺮﻫﻨﮓ وﺑﺴﺘﺮ، ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻓﺮدي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺧﻄـﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣوﺳﺴﻪاش را ﻣﻲ ﭘـﺬﻳﺮد. ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﭘـﺎﻟﻤﺮ (Palmer, 1995) کارآفرین ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺮ واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد، زﻳﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد. از ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد. ﺑﻌﻀـﻲ آن را ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻧـﻮآوري، ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻌﺎدل ﻣﺨﺎﻃﺮهﭘﺬﻳﺮي، ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻴﺮوي ﺛﺒﺎت دﻫﻨﺪه و ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪه ﺑـﺎزار و ﺗﻌـﺪادی ﻧﻴﺰ آن را ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﺴﺐ  وﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ (ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﺴـﺐ وﻛـﺎر ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻳـﻚ اﻳﺪه ﺟﺪﻳﺪ) و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲداﻧﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ اراﺋﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻳﺎدﺷﺪه، در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟـﺎﻣﻊ از ﻛـﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ و ﻛـﺎرآﻓﺮﻳﻦ اراﺋـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد: ﻛـﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﭘﺪﻳـﺪه ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ و ﻓﺮد ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ اﻧﺴـﺎﻧﻲ ﻧـﻮآور اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ذﻫﻨﻴـﺖ ﻣﺜﺒﺘـﻲ ﻛـﻪ دارد ﻓﺮﺻـﺘﻬﺎي ﺳﻮدآور و ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲﻛﻮﺷـﺪ ﺗـﺎ ترکیب های ﺟﺪﻳـﺪي از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻧـﺎدر اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻄﺮﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﺑﺘﻜﺎرات ﺧﻮﻳﺶ، ﺑﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺧﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪاش را ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺳﺎزد.

ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧﻠﻖ ﻳﺎ ﺭﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺯ ﺁﻣـﺎﺩﮔﻲ ﻻﺯﻡ ﺑـﺮﺍﻱ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ، ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ. ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ، ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﻱ ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ ﻻﺯﻡ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ خود نیازمند شناخت متغیرهای وابسته و رابطه ی میان آنها است (Allen et al, 2003: 5). از این رو، مهمترین راهبردهای تقویت کننده ی کارآفرینی محلی عبارتند از:

  • ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ (ﻇﺮﻓﻴﺖﺳﺎﺯﻱ).
  • ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺧﻮﺩﺑﺎﻭﺭﻱ (ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﺳﺎﺯﻱ).
  • شدت بخشی به رشد از طریق تحرک بخشی (Alison, 1990: 8).

ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ:

ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳﺎﺳﺎً ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ در ﺷﻬﺮ ﻧﺪارد ﺟﺰ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ آن را در ﻓﻀﺎي روﺳﺘﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻮد (ﭘﺘﺮﻳﻦ، 1381) ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ را ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻪ ﮔﺰاره زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ:

  • ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻲﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎزار ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
  • ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻠﻖ و اﻳﺠﺎد ﭼﻴﺰي از ﻫﻴﭻ.
  • ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﻠﻖ ارزش ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﺘﺰاج ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ واﺣﺪي از ﻣﻨﺎﺑﻊ در راﺳﺘﺎي ﺑﻬـﺮه ﮔﻴـﺮي از ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ.

در ﻣﺠﻤﻮع، ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻧﻮآوراﻧﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ و اﻣﻜﺎﻧﺎت روﺳﺘﺎ در راﺳﺘﺎي ﺷﻜﺎر ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﻛﺴﺐ وﻛﺎر. اﮔﺮ روﺳﺘﺎ را ﻣﺤﻮر راﻫﺒﺮدي ﻛﺸـﺎورزي و ﺗﻮﻟﻴـﺪات و ﻓـﺮآوردهﻫـﺎي ﻏـﺬاﻳﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ای ﺑﺪاﻧﻴﻢ  ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي آن رو ﺑﻪ ﺗﺰاﻳـﺪ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ، ﺑـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺑـﻲ ﻧﻈﻴـﺮ آن در ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ و رﺷـﺪ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮد و درك ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻬﻢ روﺳـﺘﺎ و روﺳﺘﺎﻧﺸـﻴﻨﺎن، ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﺗﺒﻌـﺎت ﻧـﺎﮔﻮاري درﭘـﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ. ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣﻌﻀـﻼت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ-اﻗﺘﺼـﺎدي موجود، ﺑﻲ ﻧﻈﻤﻲﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ دراﺷـﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠـﻒ به وﻳـﮋه ﻧـﺎاﻣﻨﻲ ﻫـﺎ، ﻧﺎﻫﻨﺠﺎرﻳﻬـﺎي رﻓﺘـﺎری و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، رﺷﺪ ﺑﻲروﻳﻪ ﻣﻬـﺎﺟﺮت، اﻓـﺰاﻳﺶ ﺣﺎﺷـﻴﻪﻧﺸـﻴﻨﻲ دراﻃـﺮاف ﻛـﻼن ﺷـﻬﺮﻫﺎ و ﺑﺴـﻴﺎري مشکلات دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﮕﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺸـﻜﻼت و چالشهای ﻓﺮاروي ﻣﺒﺤﺚ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ روﺳﺘﺎﻳﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ:

  • عدم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ واﻣﻜﺎﻧﺎت.
  • ﻣﺸﻜﻞ درﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ وﺧـﺪﻣﺎت.
  • ﺗﺄﻛﻴـﺪ بر یک صنعت یا کسب و کار خاص.
  • وﺟﻮد ﭘﺪﻳﺪه ﺣﺎﺷﻴﻪ نشینی و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷـﺪﻳﺪ ﺑـﻪ ﻣﻬـﺎﺟﺮت.
  • گسترش روزاﻓــﺰون ﺗﻐﻴﻴﺮﻛــﺎرﺑﺮي اراﺿــﻲ زراﻋــﻲ.
  • اﻣﻜــﺎن رﻳﺴــﻚ ﻛﻤﺘــﺮ در روﺳــﺘﺎﻫﺎ.
  • کمبود ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه.

مفهوم کارآفرینی کشاورزی:

ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﺍ ﮐﻨﻪ ﻭ ﻧﻴﮑﻼﺱ ﺑﻮﺩو ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺛﺮﻭﺕ ﻣﻲ ﺩﺍﻧﻨـﺪ ﻭ ﮐﺸـﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﺭﺍ ﮐﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﮐﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ، ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻭﻳﮋﻩ ﻗﺎﺋﻞﺍﻧﺪ (ﻫﺰﺍﺭﺟﺮﻳﺒﻲ، ۱۳۸۴: ۱۵۴). ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻌﺎﺵ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﻓﻘﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺁﻥ، ﻧﻘﺸﻲ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻣﻮﻟﺪ ﺩﺍﺭﺩ، ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻭﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎﻳﻲ ﺑﺎﺭﺯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ، ﻋﺪﻡ ﺗﺤﺮﻙ، ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺤﺮﻙ ﺑﺨﺸـﻲ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ، ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺩﻭﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ، ﭼـﺮﺍ ﻛـﻪ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷـﺘﻐﺎﻝ ﻫـﺎﻱ ﻏﻴﺮﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ، ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﺤﻠﻲ ﻭ ﺗﻮﻟﻴـﺪﺍﺕ ﻏﻴﺮﻛﺸـﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﻨﺠـﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ، ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖ ﻫـﺎ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﺭﺍﻛﺪ، ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺑـﺎ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥﺩﻫـﻲ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ، ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛـﺖ ﻭ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪ، ﻧـﻪﺗﻨﻬـﺎ ﺧـﻮﺩ ﺑﻴﻜـﺎﺭ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ، ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻴـﺰ ﺷـﻐﻞ ﻣﻲ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ. ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﺎﻥ ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻳﻲ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺧـﻮﺩ ﺑـﺮﺍﻱ ﺣـﻞ ﺧﻼﻗﺎﻧﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ، ﻣﺨﺎﻃﺮﻩﭘﺬﻳﺮﻱ، ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ، ﻭ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺩﺳـﺖ ﺳـﺮﺍﻍ ﺩﺍﺭﻧـﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﺯﻳﺮﻛﻲ ﻭ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﺮ، ﺗﻬﺪﻳﺪﺍﺕ ﻭ ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎﻱ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺭﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺳﺨﺖ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﭘﺮﺷﺘﺎﺏ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ، ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ، ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺭﻓﻊ ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ  ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ (رکن الدین افتخاری و همکاران، 1387: 5).

مطالعات پیشین 

لزوم‌ توجه ‌به‌ کارآفرینی‌ در ‌بخش ‌کشاورزی:

کشاورزی‌ ایران‌ بطور‌ مشخص،‌ در ‌دهه‌ گذشته‌ شاهد‌ تغییرات‌ مداومی ‌بوده ‌است.‌ در‌ سال‌های ‌اخیر‌ کشاورزی‌ ایران‌ با‌ چالش‌هایی ‌نظیر:‌ آزادسازی‌ تجاری ‌و ‌در‌ نتیجه ‌دگرگونی ‌در ‌بازار، ‌کاهش‌ حمایتهای‌ دولت ‌از ‌تولیدکننده،‌ افزایش ‌رقابت ‌در ‌بازارهای ‌کشاورزی‌ جهانی، ‌جهانی ‌شدن، ‌پیشرفت ‌در ‌زمینه ‌فناور‌یهای ‌مرتبط، ‌بیوتکنولوژی ‌کشاورزی، ‌سیاستهای‌ خصوصی‌ سازی ‌و ‌کوچک سازی‌ ساختار ‌دولت ‌و‌ در ‌نتیجه ‌دگرگونی ‌در ‌بازار‌کار‌ کشاورزی ‌و‌ مشکلات ‌اکولوژیکی‌ و ‌اقلیمی ‌نظیر ‌سیل‌ و‌ خشکسالی‌ که ‌باعث ‌افزایش ‌ریسک‌ کار‌ کشاورزی‌گردیده،‌ مواجه‌ بوده‌ و ‌همچنین‌ تغییر‌ در ‌ذائقه ‌مشتریان‌ تولیدات‌ کشاورزی ‌و‌ تقاضای‌ مشتریان‌کشاورزی ‌از‌ دیگر ‌مواردی‌ است‌ که ‌بخش‌ کشاورزی ‌ایران ‌شاهد ‌آن ‌بوده ‌است. ‌برای ‌رفع ‌بسیاری ‌از‌ مشکلات ‌و ‌بحران‌ های ‌داخلی ‌و ‌باقی ‌ماندن ‌در ‌عرصه ‌رقابتهای ‌جهانی، سیاستگذاران، ‌برنامه ریزان ‌و ‌متخصصان‌ بخش‌ کشاورزی ‌معتقد ‌هستند ‌که ‌یک‌ دگرگونی ‌ساختاری‌ در‌ شیو‌ه های‌ کنونی ‌تولید ‌کشاورزی‌ لازم ‌است‌ و‌ کشاورزی ‌مبتنی ‌بر‌بازار ‌در ‌چارچوب ‌توسعه‌ پایدار،‌ راهبرد اساسی برای توسعه بخش کشاورزی به حساب می آید. در این نوع کشاورزی،‌کشاورز‌ باید‌ به‌ نحوی ‌تولید‌ کند ‌که ‌بتواند‌ تولیدات ‌خود ‌را‌ در‌ بازار ‌رقابتی‌که‌ مبتنی‌ بر‌خواست های‌ مشتری‌ است،‌ بفروش ‌رساند. ‌به ‌این ‌منظور‌ کشاورز ‌باید ‌فرصت ‌شناس ‌باشد‌ و ‌نیازهای ‌مشتری ‌را‌ به ‌درستی ‌شناسایی‌ کند ‌و‌ سپس راهبرد لازم ‌را‌ در ‌جهت ‌برآوردن ‌این‌ نیازها‌ طراحی ‌و ‌اجرا‌ کند (شریف زاده، 1387). ‌از ‌طرف ‌دیگر،‌ کارآفرینی ‌با ‌ایجاد ‌و ‌توسعه ‌فناوری‌ کشاورزی، ‌تولید ‌درآمد ‌بیشتر ‌برای‌ کشاورزان‌، تنوع ‌بخشیدن ‌به ‌فعالیتهای‌ کشاورزی، ‌بالا ‌بردن ‌ارزش ‌محصولات ‌زراعی ‌و ‌دامی ‌و‌ امکان ‌صادرات‌ بیشتر ‌برای ‌آنها، ‌کاهش‌ضایعات‌ ناشی‌ از‌ فساد‌ غذایی ‌و همچنین ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری، از اهمیت بسزایی در بخش کشاورزی برخوردار است (اسکندری، 1385). در واقع با توجه به پتانسیل هایی که در بخش های زراعت، باغداری، گلخانه، پرورش انواع دام و طیور، زنبورعسل و فعالیت های جنگل داری، آبخیزداری، حفظ و توسعه محیط زیست، توسعه صنایع روستایی و صنایع از جمله صنایع خانگی، دستی، کارگاهی و کارخانه ای، گردشگری روستایی و عشایری، فعالیت های مربوط به عشایر، مسکن روستایی، مکانیزاسیون در کشاورزی، اصلاح روش های آبیاری و توسعه روش های نوین آن، ماشین آلات کشاورزی، اجرای طرح های بهسازی محیط روستاها وجود دارد، میتوان گفت که نواحی روستایی محیط بکری برای بروز کارآفرینی محسوب می شوند.‌

چالش ها و موانع توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی:

علی رغم مزایا و منافعی که کارآفرینی در بخش های مختلف تولیدی بخصوص بخش کشاورزی دارد، اما موانعی هم وجود دارد که باعث ایجاد مشکلاتی در توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی در بخش کشاورزی شده و به تبع آن مانع رونق و رشد کارآفرینی روستایی می شود. لذا در این تحقیق با شناسایی این موانع و مشکلات در حوزه کشاورزی و سپس ارائه راهکارهای مناسب برای تمامی شرایط از نظر (جغرافیایی، زمانی، منابع، بازار هدف، بازاریابی، آموزش، تسهیلات) تلاش می شود که بالاترین بهره وری با کمترین ریسک حاصل شود.

  • موانع تسهیلاتی و برنامه ریزی:

دولت ها با فراهم نمودن شرایط و تسهیلات لازم برای شروع فعالیت های کارآفرینان نقش موثری در توسعه کارآفرینی می توانند ایفا نمایند. علی رغم اهمیت کارآفرینی در توسعه اقتصادی و اشتغال در کشور، تاکنون ساختار و مدیریت منسجم برای قانونگذاری شکل نگرفته و مجموعه اقدامات انجام شده، بصورت پراکنده در حوزه های مختلف از جمله کشاورزی پیگیری می شود (مومنی هلالی و موذن، 1394). از جمله این اقدامات عبارتند از: مقررات دست و پاگیر اخذ وام های بانکی و صادرات محصولات، عدم وجود امنیت برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، عدم هماهنگی لازم بین ادارات و سازمان های ذیربط، ضعف بیمه ای، محدودیت های قوانین کار، نبود برنامه جامع توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها و دانشکده های کشاورزی اشاره نمود.

  • موانع زیرساختی:

عدم وجود تعاونی ها و تشکل ها، عدم وجود سردخانه برای نگهداری محصولات تولیدی، ضعف در سیستم حمل و نقل، عدم وجود مراکز تحقیقاتی مناسب، عدم وجود سیستم های مکانیزه ی بسته بندی را می توان در قالب موانع زیرساختی نام برد (مرادی نژاد و همکاران، 1386)، عدم وجود بازار هدف برای فروش محصولات کشاورزی، عدم آمار دقیق از موجودی محصولات و عرضه و تقاضا در بازار هدف، عدم شناسایی منابع و امکانات هر روستا، عدم وجود سخت افزار و نرم افزارهایی برای تبیین استانداردهای کشاورزی و تعیین کشت های متناسب با آب و هوای هر منطقه .

  • موانع اقتصادی:

در راستای محدودیت های اقتصادی در جهت توسعه کارآفرینی میتوان موانعی همچون کمبود نقدینگی و فقدان سرمایه کافی، عدم حمایت بانک ها و موسسات مالی از واحدهای تولیدی، بهره بالای وام های بانکی، نوسان زیاد قیمت محصولات، بالا بودن تعرفه های حمل و نقل، قیمت بالای تجهیزات کشاورزی را نام برد (مرادی نژاد و همکاران، 1386).

  • موانع آموزشی:

موانعی همچون عدم وجود خدمات مشاوره ای مناسب، عدم وجود برنامه های آموزشی-ترویجی در مورد نحوه صادرات، عدم اطلاع کافی در مورد چگونگی صادرات محصولات، فقدان اطلاعات کافی از بازارهای داخلی (مرادی نژاد و همکاران، 1386)، توجه کافی نکردن به دروس کارآموزی و کارورزی دانشجویان کشاورزی، پایین بودن سطح دانش مدیریتی در ارتباط با موانع آموزشی و اطلاع رسانی، قابل ذکر می باشد.

  • موانع حمایتی:

نبود حمایت کافی از طرح ها و ایده های دانشجویی از سوی دانشگاه، دیدگاه نامناسب جامعه به بخش کشاورزی، انجام ندادن پژوهش های کاربردی در زمینه توسعه کارآفرینی، کارآفرینی روستایی را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.

  • موانع خشکسالی:

از آنجا که کشور ما کشوری خشک و نیمه خشک است و بارندگی در آن درمقابل خشکسالی نادر به نظر می رسد، بنابراین پیش بینی های لازم برای این پدیده طبیعی و کاهش خسارات ناشی از آن در کشور لازم می باشد.

2- بحث و نتایج

ارائه راهکارهای مناسب و کاربردی برای هدف گذاری بلند مدت برای توسعه کارآفرینی روستایی و اشتغال زایی در حوزه کشاورزی:

  • راهکارهایی برای موانع تسهیلاتی و برنامه ریزی:

اتخاذ قانون هایی همچون اولویت بخشی به کشاورزی در برنامه ریزی های توسعه، نظارت و کنترل بر صادرات به منظور جلوگیری از خارج کردن نهاده و محصولاتی که در کشور بازار داخلی بسیاری دارد و صادر کردن آن موجب مشکلاتی در اقتصاد و تولیدات و نیاز جامعه داخل کشور می شود و همچنین کنترل واردات محصولاتی که با وارد کردن آن در داخل کشور باعث رقابتی منفی در بازار داخلی شده و باعث ضربه زدن به تولید داخلی و ضرر رساندن به کشاورزان می شود.

  • راهکارهایی برای موانع زیرساختی:

ایجاد یک سیستم جامع سازمانی کشاورزی در کشور که بصورت استانی و زیرمجوعه های آن بصورت منطقه ای بایستی این شعبه ها وجود داشته باشد بطوری که این شعب سازمان دارای امکانات سخت افزار و نرم افزاری لازم برای آنالیز منابع و امکانات و پتانسیل های موجود در منطقه باشد تا بدین ترتیب با همکاری جهاد کشاورزی این شعب سازمان بتوانند در تصمیم گیری و توزیع عادلانه منابع و امکانات در بخش های حمل و نقل، نوع کشت متناسب با وضعیت اقلیمی و آب و هوایی منطقه، تخصیص نهاده ها و همچنین تلاش برای تولید حداکثری محصولات کشاورزی با لحاظ اتخاذ کیفیت مورد استاندارد داشته باشند تا تولید کنندگان و کشاورزان در مورد صادرات با مشکلی مواجه نشوند و همچنین اطلاع از وضعیت عرضه و تقاضا و به نوعی بازاریابی گسترده برای یافتن بازارهای داخلی و خارجی تا از این طریق ریسک سرمایه گذاری کشاورزان و تولیدکنندگان در این بخش به پایین ترین حد امکان برسد و روستاییان برای برگشت به روستاها از حاشیه شهرها و اشتغال به کشاورزی و تولید اشتیاق داشته باشند.

  • راهکارهایی برای موانع اقتصادی:

با توجه به موانعی که در این موضوع در بخش قبل ذکر شد، می توان قسمتی از این کمبود نقدینگی را به وسیله ی توریسم های کشاورزی در هر منطقه جبران کرد بدینصورت که با برگزاری جشنواره هایی در هر روستا با کمک اهالی روستا بتوان به توریسم ها محصولات و خدماتی که آن روستا دارد معرفی کرده و از این طریق بازاری خوب با سود دهی بالا بدلیل حذف واسطه ها و دلالان و خرید از تولید به مصرف برای کشاورزان و مردم بومی آن روستا ایجاد کرد و در این راستا برای حل مشکل حمل و نقل می توان از شرکت های خصوصی برای سرمایه گذاری در این بخش و همچنین آژانس های مسافرتی استفاده کرد.

  • راهکارهایی برای موانع آموزشی:

برای ترویج کارآفرینی روستایی در ابتدا بایستی خود کارآفرینان و مروجان، آموزش های لازم را دیده باشند تا بتوانند با ورود به روستاها و بررسی اجمالی از پتانسیل های موجود در هر منطقه و با استفاده از تجربیات و دانش خود و همچنین استفاده از تجربیات کشاورزان موفق و پیشکِسوَت به ارائه راهکارهای مناسب و کاربردی به کشاورزان و مردم روستا بپردازند تا از این طریق حداکثر بهره وری را از منابع و امکانات موجود در بخش کشاورزی داشته باشند.

  • راهکارهایی برای موانع حمایتی:

برای حل این مشکلات بایستی سازمان های مرتبط با بخش کشاورزی ارتباطی تنگاتنگ و همکاری پیوسته و مداوم با دانشگاه ها و صنعت داشته باشند تا از این طریق علم و تکنولوژی جدید انتقال پیدا کرده و بصورت کاربردی از طریق کارآفرینی و کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد که نتیجه ی آن رشد و توسعه کارآفرینی روستایی و اشتغالزایی در حوزه کشاورزی باشد، درضمن در این راستا برای انجام این مهم میتوان از فارغ التحصیلان رشته کشاورزی استفاده شود.

  • راهکارهایی برای موانع خشکسالی:

در این راستا در مناطقی که آب های زیر زمینی و سطحی و همچنین بارندگی وجود دارد، میتوان برای استفاده حداکثری از منابع آب از طریق تکنولوژی و سیستم های آبیاری نوین (قطره ای، بارانی، تیپ، زیرسطحی، تراوا و غیره) و از الگوهای کشت متناسب با وضعیت اقلیمی آن منطقه استفاده کرد، و در مناطقی که کویری می باشد و یا زمین های خیلی شور دارد و یا خاک آن منطقه حاصلخیز نمی باشد میتوان به کشت گیاهان مقاوم به شوری روی آورد و یا اینکه ازآن مناطق به عنوان گلخانه های بزرگ که در آنها گیاهانی به روش هیدروپونیک پرورش داده می شود و گلخانه های چندطبقه ای و انواع دیگر روش های پرورش گیاهان گلخانه ای استفاده کرد لازم به ذکر است که این نوع طرح و کشت را چین برای استفاده از مناطق کویری خود انجام داده است که با انجام این عملیات به درآمد و نتایج و رشد اقتصادی قابل توجهی دست یافته است.

3- نتیجه گیری

روستاها در عصر حاضر با فرصت ها و تهدیدات زیادی روبرو هستند، از این رو تضمین و تداوم حیات و بقای روستاها نیازمند راهکارها و روش های جدید مقابله با این موانع هستند که به نوع آوری، ابداع، خلق محصولات، فرآیندها و روش های جدید بستگی زیادی دارد. بنابراین توسعه روستاها در مقایسه با گذشته، پیوند گسترده تری با مفهوم کارآفرینی دارد. اهمیت توسعه کارآفرینی روستایی و نقش حیاطی آن در پیشبرد توسعه کشورها و به ویژه کشورهای در حال رشد، بر هیچ کَسی پوشیده نیست. با توجه به اینکه شغل اصلی بسیاری از روستاییان کشاورزی می باشد، برنامه ریزان و قانون گذاران به کارآفرینی در این بخش تاکید دارند. توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی باعث تنوع بخشیدن به تولیدات کشاورزی و غیرکشاورزی روستاییان می شود و همچنین فرصت های مناسبی را برای کاهش خطر معیشتی و افزایش امنیت غذایی پایدار در مناطق روستایی فراهم می کند. براساس نتایج تحقیقات گذشته و پژوهش های انجام شده در این مقاله، توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی با موانع و چالش هایی روبرو است. لذا برای مقابله و حل این چالش ها و موانع در این پژوهش راهکارهایی ارائه شده است که با انجام و عملیاتی کردن این راهکارها میتوان هدف گذاری های بلند مدت و اثربخشی در توسعه کارآفرینی روستایی و اشتغالزایی در حوزه کشاورزی داشت و تنها برای اجرایی کردن این مهم بایستی برنامه های بلند مدت حداقل 20ساله تدوین شود تا هر زمان دستخوش نظرات و تغییرات آنی نشده زیرا بعضی از راهکارها تا به جواب مورد دلخواه و نتیجه قابل قبول برسد سالها زمان می برد تا زیرساخت های آن از هر نظر تکمیل و بهینه شود و ایجاد بهره وری حداکثری و اشتغالزایی کند به عنوان مثال مهاجرت روستاییان از حاشیه شهرها به روستاهایشان که زمان برمیباشد تا اثرات این تغییرات و مزایای آن را  مشاهده کرده و سپس تصمیم به انتقال بگیرند در نتیجه نبایستی در راستای عملیاتی کردن آن خلل یا تغییراتی ایجاد شود، و لذا با انجام این موارد میتوان در آینده ای نه چندان دور شاهد نتایج رضایت بخشی در رابطه با توسعه و رشد کارآفرینی روستایی و اشتغالزایی کشور عزیزمان ایران باشیم.

 

منابع

احمدپور داریانی، محمود و علی ملکی (1393). کارآفرینی پیشرفته، انتشارات راه دان، چاپ دوم، تهران.

احسانی فر،تهمینه و همکاران (1395). موانع و راهکارهای توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، جلد سوم، شماره دوم.

اسکندری،فرزاد (1385). بررسی و تبیین راهکارهای توسعه کارآفرینی در نظام آموزش عالی کشاورزی ایران. رساله دکتری، نشر دانشگاه تهران.

ﭘﺘﺮﻳﻦ، ﺗﻲ (1381). ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﻤﻴﺪرﺿـﺎ زرﻧﮕﺎر، ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺟﻬﺎد، ﺳﺎل 22، ﺷﻤﺎره 253، ﻣﻬﺮ و آﺑﺎن.

رکن الدین افتخاری،عبدالرضا و همکاران (1387). راهبردهای توسعه ی کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی: مطالعه ی موردی روستاهای شهرستان خدابنده، فصلنامه روستا و توسعه، سال 13، شماره 3، صفحات 29-1.

شریف زاده،ابوالقاسم (1387). تلفیق کارآفرینی در فرآیند توسعه پایدار کشاورزی: حرکت در راستای کشاورزی پایدار کارآفرینانه.

ﻗﺮﻩﺑﺎﻏﻴﺎﻥ، ﻣﺮﺗﻀﻲ (۱۳۷۳)، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ (ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ). ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﻧﺸﺮ ﻧﻲ.

ﻣﺮدﻳﺚ، ﻓﺮي (1371). ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ، اﻧﺘﺸﺎرات دﻓﺘﺮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎر، ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﺻـﺎدق ﺑﻨـﻲﻋﻴـﺎن، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﺎر و ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺗﻬﺮان.

مومنی هلالی،هادی. موذن،زینب (1394). مروری بر موانع توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی، کارآفرینی در کشاورزی، صفحات 124-111.

مرادی نژاد،همایون و همکاران (1386). تحلیل موانع توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای در ایران، علوم کشاورزی ایران، صفحات 184-175.

ﻫﺰﺍﺭﺟﺮﻳﺒﻲ، ﺟﻌﻔﺮ (۱۳۸۴)، ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ. ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﺓ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ.

Allen, J. C. et al. (2003), Examination of Community Action Field Theory Model for Locality Based Entrepreneurship. Paper Presented ast the Annual Rural Sociological Society Meeting, Montreal, Canada.

Alison, M. (1990), Entrepreneurship: An International Perspective. Oxford, Jordan Haill, Linacre House.

Kayne, J. (2002), “Discussion starter: decoding the entrepreneurship Genome”. In:  National Center for Rural Entrepreneurship (ed.) Rural America. Washington, D. C.: National Center for Rural Entrepreneurship.

Palmer, M. (1995), The application of psychological testing to entrepreneurial potential, in Ahmadpour.

 

 

The first national conference of entrepreneurial universities

Long-term goal for the development of rural entrepreneurship and job creation in agriculture

1.Ebrahim Payandeh najaf abadi (Chairman of the Board of the Successful Business World Institute)

2.Donya Ain ali varnos faderani (CEO of Successful Business World Institute)

Abstract:

Rural development has fundamental goals such as increasing productivity and productivity growth, equitable distribution of development resources, providing the poor, self-confidence, preserving the natural and biological environment. According to these goals, rural development should require increasing production while maintaining environmental considerations, equitable distribution of cultural transformation, participation and systemic approach. In order to achieve the goals of rural development, various strategies and strategies have been presented and implemented. In this regard, entrepreneurship is one of the strategies proposed by development thinkers and economists for the economic development of villages. Rural development is now more concerned with the phenomenon of entrepreneurship. In this regard, through rural entrepreneurship, especially in the agricultural sector, can be identified by identifying the advantages, limitations, weaknesses and strengths of rural communities based on appropriate strategic planning, rural economic development along with other dimensions. Therefore, in this article, by presenting long-term goals for rural development and job creation in the field, significant results are obtained in relation to entrepreneurship development and economic growth in rural areas, because in order to achieve this important goal of high productivity, goals must be achieved. Consider the long-term so that with the passage of time or unforeseen crises, stagnation and decline in various fields of agriculture and job creation will not be faced and an upward trend can be made in this field.

Keywords: Rural entrepreneurship, job creation, goal setting in entrepreneurship.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *