بررسی صادرات و واردات سایر کشورها بمنظور یافتن بازار هدف و معرفی فرصتهای ایران برای افزایش صادرات و اشتغالزایی

اولین کنفرانس ملی دانشگاه های کارآفرین

بررسی صادرات و واردات سایر کشورها بمنظور یافتن بازار هدف و معرفی فرصتهای ایران برای افزایش صادرات و اشتغالزایی

1.دنیا عین علی ورنوس فادرانی (مدیر عامل موسسه دنیای کسب و کار موفق)

2.ابراهیم پاینده نجف آبادی (رئیس هیئت مدیره موسسه دنیای کسب و کار موفق)

چکیده:

در سال های اخیر نرخ بیکاری با سرعت فزاینده ای افزایش یافته است. یکی از راهکار های کاهش نرخ بیکاری بررسی صادرات و واردات سایر کشورها بمنظور یافتن بازار هدف و ارائه راهکارهایی برای افزایش صادرات و اشتغالزایی در کشور می باشد. لذا در این مقاله با بررسی صادرات و واردات کشورهای مختلف، با نیازهای بازار جهانی آشنا شده و در واقع بازار هدف مناسب را شناسایی کرده و در کنار آن با سیاست صادرات و واردات و نوع محصولات و خدماتی که سایر کشورها به تبادل آن می پردازند اطلاعات و دانشی کسب می شود که به معرفی فرصتهای ایران برای صادرات به کشورهای دیگر اشاره می کند که می تواند به افزایش تولید محصولات و خدماتی که تقاضای آن نه تنها در ایران بلکه بصورت جهانی وجود دارد منجر شود و به این ترتیب صادرات غیرنفتی کشور را که در حال حاضر نسبت به بقیه کشورها ناچیز است را افزایش دهد تا از این طریق هم تولیدکنندگان و سرمایه گذاران از سرمایه گذاری و فعالیت خود و اثربخش بودن آن اطمینان داشته باشند و نیز بدین وسیله بتوان افراد بیکار را مشغول به کار کرد تا بدینوسیله، بصورت چشمگیری از نرخ بیکاری در کشور کاسته شود.

کلمات کلیدی: اشتغالزایی، صادرات و واردات، بازار هدف.

1-مقدمه

یکی از مشکلات فعلی اقتصاد ایران، نرخ بالای بیکاری است. بر اساس جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری بیش از 10درصد بوده است (ترحمی و صفری، 1399). در واقع بازار کار یکی از مهم ترین بازارهای اقتصادی است که به دلیل ارتباط مستقیم با انسان از اهمیت ویژه ای برخوردار و همواره مورد توجه دولت و سیاستگذاران بوده است. با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور ایران مبنی بر جوان بودن جمعیت و عدم تعادل های بازار کار از ابعاد مختلف، موضوع ایجاد اشتغال و اشتغالزایی در اقتصاد از اهمیت دوچندانی برخوردار است که حتی در برنامه ریزی های کلان مورد تاکید و توجه می باشد (امینی، 1394). در این بین یکی از راه های ایجاد اشتغال، صادرات کالاها و خدمات است که از این طریق، نیازمندی به نیروی کار در بخشهای صادراتی ایجاد می شود. با این وجود، باید توجه داشت که صادرات، موجب واردات کالاها و خدمات به منظور تهیه مواد اولیه کالاهای واسطه ای و فنآوری نیز می شود. لذا درحالی که صادرات اشتغالزایی را به همراه دارد، واردات انجام شده، موجب از بین رفتن شغل می شود (ترحمی و صفری، 1399). لذا در این مقاله به بررسی صادرات و واردات سایر کشورها بمنظور یافتن بازار هدف و معرفی فرصتهایی برای افزایش صادرات و اشتغالزایی در کشور پرداخته می شود.

مباني نظري

• عرضه نیروی کار:

عرضه نیروی کار نشان دهنده تعداد افرادی است که با دستمزدهای متعارف وارد بازار کار می شوند و میزان آن متاثر از متغیرهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی است. جمعیت 10ساله و بیشتر، عرضه بالقوه و جمعیت فعال، عرضه بالفعل نیروی کار است (امینی، 1394).

• نرخ بیکاری:

نرخ بیکاری مهم ترین شاخص کلیدی بازار کار به شمار می آید. این شاخص نمادی از عدم تعادل بازار کار تلقی می شود و همواره برای سیاستگذاران از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مولفه اساسی بازار کار از نسبت جمعیت به جمعیت فعال (شاغل و بیکار) به دست می آید (امینی، 1394).

• اثر صادرات بر اِشتغال:

به طور کلی، اثرات صادرات بر اشتغال را می توان به سه گروه زیر تقسیم نمود:

الف) کاهش فعالیت در صنعت مورد نظر کشور وارد کننده و افزایش مشابه در همان صنعت در کشور صادر کننده کالا. این تغییر فعالیت در صنایع مشابه در هر کشور، اثر اولیه بر ستانده، اشتغال و ارزش افزوده نامیده می شود (ترحمی و صفری، 1399).

ب) نیروی کار مورد نیاز برای تولید کالای مورد نظر، نه تنها شامل نیروی کار اولیه استفاده شده در کارخانه است، بلکه شامل نیروی کار استفاده شده برای ایجاد مواد خام و نیروی کاری که به طور زنجیر وار برای ایجاد مواد خام و خدمات مورد نیاز است نیز می باشد. این اثرات متقابل بین صنایع یا اثرات پیوندی، دومین اثر و پیامد افزایش صادرات است (جعفری هرندی، 1379).

ج) بنگاه های صادر کننده کالا و خدمات، نیاز به واردات کالاها و خدمات واسطه ای دارند تا بتوانند به صادرات خود ادامه دهند. این فرآیند، به معنای کاهش اشتغال داخلی است زیرا بخشی اشتغال ناشی از صادرات (اشتغالزایی) که می توانسته در بازار داخلی ایجاد شود، به دلیل واردات کالاها و خدمات واسطه ای از بین رفته است (اشتغالزایی). اگر اشتغال ایجاد شده ناشی از صادرات، از اشتغال از دست رفته به علت واردات کم شود، اشتغال ناشی از صادرات با دقت بیشتری به دست می آید (Tacero, 2016).

مروري بر مطالعات گذشته

در این بخش از مقاله به بررسی صادرات و واردات کشورهای مختلف پرداخته می شود و اینکه این کشورها در بخش صنعت و معدن و کشاورزی و غیره چه فعالیت های اصلی دارند و همچنین موقعیت ایران در رابطه ی تجاری با این کشورها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

• کشور غِنا:

صنایع مطرح در بخش صنعت و معدن غِنا شامل معدن، تولید برق، تصفیه آلومینیوم، تولید مواد غذایی، صید ماهی، سیمان، برش چوب و ساخت کشتیهای کوچک است و همچنین بخش کشاورزی غِنا به عنوان دومین بخش مولد اقتصاد کشور غِنا شناخته می شود که از جمله محصولات این بخش میتوان به کاکائو، برنج، قهوه، مواد نشاسته ای، بادام زمینی، کتان، ذرت، موز، گردو، فندق و گُل اشاره کرد و نیز بخش خدمات غِنا 37.5 درصد تولید ناخالص داخلی غِنا را تشکیل میدهد که میتوان در این بخش به تولید برق به اندازه ای که بتواند صادرات انجام دهد می پردازد. عمده اقلام صادراتی غِنا را کاکائو، سنگهای گرانبها، چوب و الوار، پنبه، ماهی تن، بوکسیت، آلومینیوم، الماس و صنایع دستی (اغلب صنایع چوبی) تشکیل می دهند و عمده اقلام وارداتی به غِنا را وسایل نقلیه، سوختهای معدنی و نفت خام، دیگهای بخار و بویلر، ماشین آلات و تجهیزات الکترونیکی، رایانه ها، کتاب و روزنامه، خواروبار و مواد غذایی تشکیل می دهد. مناسبات اقتصادی ایران با غِنا بسیار جوان است و عمر آن چیزی در حدود 25سال است (شریفی و مساوات، 1387).

• کشور گرجستان:

گرجستان وارث صنایع متنوعی در زمینه های فولاد، نصب تجهیزات هواپیما، مواد غذایی، معدن و لوکوموتیو از شوروی سابق بود و نیز در بخش کشاورزی با توجه به مطالعات صورت گرفته، فرصتها برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی بسیار زیاد است که از جمله این فرصتها می توان به جمع آوری و فراوری شیر و توزیع آن، صنایع بسته بندی و نگهداری میوه جات تازه در سردخانه، صنایع بسته بندی نارنگی و صادرات آن، صنایع بسته بندی و نگهداری و فروش پیاز اشاره کرد. در بخش توریسم نیز سرمایه گذاری های خوبی از سوی کشورهای خارجی انجام شده است. در بخش انرژی هم از بخش های مهم اقتصاد گرجستان بوده و حدود 30درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. بیشتر صادرات این کشور مرتبط با گروه کالایی (چدن، آهن و فولاد) و نوشابه می باشد و بیشترین واردات آن مربوط به سوختهای معدنی، روغنهای معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن، مواد قیری و مومهای معدنی، رآکتورهای هسته ای، دیگ بخار و آبگرم، ماشین آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها می باشد. لذا با توجه به اینکه گرجستان بخش اعظم اقلام مصرفی و سرمایه ای خود را از خارج تامین می کند، شناخت بازار و همچنین استراتژی ورود به بازار این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است (اخلاقی و عباسی، 1388).

• کشور قزاقستان:

بخش صنعت و معدن قزاقستان 39.4درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل داده است از جمله صنایع عمده این کشور میتوان به نفت، ذغال سنگ، منگنز، کرومیت، روی، سرب، مس، تیتانیوم، بوکسیت، طلا، نقره، فسفات، سولفورو، سنگ آهن، فلزات، ماشین آلات کشاورزی، موتورهای برق و مصالح ساختمانی اشاره کرد. در بخش کشاورزی کشور قزاقستان به عنوان آخرین بخش مولد اقتصاد این کشور شناخته می شود که محصولات عمده کشاورزی قزاقستان شامل حبوبات، کتان، برنج، گندم، جو، چارپایان، مواد لبنی، چرم، گوشت و پشم می باشد. وضعیت بخش خدمات قزاقستان 54.8 درصد تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می دهد و در این بخش می توان به خدمات مالی، درمانی، بانکی، رفاهی و بیمه به عنوان مهمترین بخش های خدماتی این کشور اشاره کرد. اقلام عمده صادراتی قزاقستان شامل نفت خام، فلزات و مواد معدنی مانند مس، چدن، آهن، فولاد، روی، مواد شیمیایی، غلات و پنبه می باشد و اقلام عمده واردات کشور قزاقستان شامل رآکتورهای هسته ای و دیگهای بخار، ماشین آلات و تجهیزات برقی، وسایل حمل و نقل، مواد پلاستیکی، محصولات دارویی، آلات و دستگاه های اپتیک و مصنوعات فلزی است. مناسبات اقتصادی ایران با قزاقستان بسیار جوان است و در حدود 30سال می باشد (شریفی، 1387).

• کشور قرقیزستان:

مهمترین بخش اقتصاد قرقیزستان، کشاورزی است. در اوایل سال 1990 بخش خصوصی کشاورزی بین یک سوم تا نصف محصولات کشاورزی را تولید کرده است. در بخش انرژی، پتانسیلها و ظرفیتها دست نخورده باقی مانده است. مهمترین آنها سد و نیروگاه های برق-آبی، انتقال برق، همکاری در اکتشاف و استخراج نفت و تاسیس پالایشگاه های با ظرفیت پایین و احداث پمپ بنزین و توزیع فراورده های نفتی و گاز در این کشور است. در بخش توریسم، قرقیزستان آب و هوایی بسیار مطلوب و مناسب دارد که در صورت فراهم شدن امکانات مناسب رفاهی می تواند گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به این کشور روانه کند. بیشترین ارزش واردات مربوط به سوختهای معدنی، روغنهای معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری و مومهای معدنی است و مهمترین اقلام صادراتی به کشورهای دیگر شامل ماشین آلات، پشم گوسفند، گوشت، طلا است. در این بین روابط تجاری دو کشور ایران و قرقیزستان به ویژه در صادرات، روند رو به رشدی دارد  (حق بین یوسفی و وفا، 1387).

2- بحث و نتایج

• فرصت صادرات ایران به غِنا (شریفی و مساوات، 1387):

با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص غنا، این کشور میتواند دروازه مناسبی برای ورود کالاهای ایرانی به منطقه غرب آفریقا باشد. در ادامه به معرفی اقلامی که بازار فروش آن در این کشور وجود دارد و ایران میتواند صادرات انجام دهد پرداخته می شود:

1.خودرو و قطعات آن، ماشین آلات کشاورزی سبک و سنگین.

2.کاشی و سرامیک، مصالح ساختمانی از جمله آهک، سیمان و گچ.

3.آلومینیوم، مس و مصنوعات از مس.

4.فراورده های غذایی، آرد و نشاسته، خشکبار.

5.محصولات پتروشیمی، دیگهای بخار و بویلر.

6.محصولات و فراورده های دارویی.

7.کتاب و مجلات، صنایع دستی.

• فرصت صادرات ایران به گرجستان (اخلاقی و عباسی، 1388):

نظر به نزدیکی جغرافیایی و همچنین قرابتهای فرهنگی بین دو کشور، بخش اعظم محصولات تولید شده در ایران در این کشور دارای بازار فروش می باشد که به ترتیب اولویت به قرار زیر است:

1.انواع محصولات مرتبط با نفت و گاز و فرآورده های پتروشیمی و به ویژه قیر.

2.انواع ماشین آلات از جمله انواع خودرو و ماشین آلات کشاورزی و صنعتی.

3.تجهیزات مرتبط با الکتریسیته مشتمل بر تجهیزاتی که در بخش خانگی و یا صنعتی کاربرد دارد.

4.انواع محصولات مرتبط با بخش ساختمان از جمله انواع کف پوش ها، کاشی، سرامیک، سنگ ساختمانی، شیرآلات، رنگ و رزین، چسب، انواع لوله و غیره.

5.مواد غذایی و خوراکی از جمله انواع روغن مایع و جامد، اانواع شیرینی و تنقلات، انواع کنسرو، ماهی، آبمیوه.

6.انواع مواد شوینده از جمله انواع پودر رخت شویی، شامپو، صابون و انواع مایع دستشویی و غیره.

7.انواع لباس و کفش و جوراب.

8.انواع لوازم خانگی از جمله ماشین لباس شویی، ظرفشویی، ظروف آشپزخانه، شیشه، بلور و غیره و لوازم گازسوز.

9.دارو، لوازم پزشکی و تجهیزات دندانپزشکی.

10.انواع مصنوعات پلاستیکی.

• فرصت صادرات ایران به قزاقستان (شریفی، 1387):

لازم به ذکر است که قزاقستان مسیر هوایی مناسبی برای ارتباط شرق و غرب جهان به حساب می آید. ایر آستانه بزرگترین خط هوایی این کشور است. در این بین تلاش در جهت تقویت توان صادراتی کشور در زمینه صادرات محصولات به قرار زیر می باشد:

1.ماشین آلات کشاورزی سبک و سنگین، دیگهای بخار و بویلر.

2.چدن، آهن و فولاد، مس و مصنوعات از مس.

3.سیمان و آهک، کاشی و سرامیک.

4.فراورده های غذایی، آرد و نشاسته.

5.محصولات دارویی.

6.مواد پلاستیکی.

• فرصت صادرات ایران به قرقیزستان (حق بین یوسفی و وفا، 1387):

هر سال حداقل یک بار نمایشگاه ایران با حضور بیش از 30شرکت تولید کننده و تجاری در این کشور برگزار می شود. در ادامه به معرفی اقلامی که بازار فروش آن در این کشور وجود دارد و ایران میتواند صادرات انجام دهد پرداخته می شود:

1.شیر و محصولات لبنی، گوشت و احشاء خوراکی، سایر محصولات حیوانی.

2.چدن، آهن و فولاد، مصنوعات از چدن، مصنوعات فلزات.

3.دیگهای بخار، ابزارها، لوکوموتیوهای راه آهن.

4.میوه های خوراکی، سبزیجات، دانه و میوه های روغن.

5.کائوچو، فراورده ها از میوه ها، نباتات زنده و محصولات گلکاری.

6.حیوانات زنده، ماهی ها و سایر آبزیان.

7.ماشین آلات، وسایل نقلیه زمینی.

8.سوختهای معدنی.

3- نتیجه گیری

صادرات نقش اساسی در ایجاد رونق کسب و کارها و افزایش ثروت کشورها دارد. افزایش صادرات به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث افزایش تولید داخلی، رشد اقتصادی، کاهش در نرخ بیکاری و دریافت ارز خارجی برای تامین هزینه های واردات می شود. توانایی یک کشور برای رقابت موفقیت آمیز در بازارهای جهانی، سبب ایجاد تراز بازرگانی مطلوب شده و وضعیت پرداخت های خارجی را کنترل می کند. همچنین صادرات منعکس کننده قدرت اقتصادی و مزیت های رقابتی یک کشور در برابر سایر کشورها است. لذا با توجه به نقشی که صادرات در ایجاد اشتغال و رونق کسب و کارها و افزایش ثروت در کشور بازی می کند، توسعه و افزایش صادرات مشخصاً جنبه ای از توسعه اقتصادی است که دولت ها باید به آن توجه کنند. در این مقاله سعی شد که با ذکر چند کشوری که شاید کمتر کسی در ارتباط با تعاملات تجاری آن کشورها با ایران بداند، بحث شود و این در حالی است که کشورهایی مانند عراق، عمان، افغانستان، پاکستان، چین، هند و سایر کشورها نیز از پتانسیل بسیار بالایی برای انتخاب بازار هدف و صادرات به آنها برخوردار هستند درصورتیکه ایران در حال حاضر بخش ناچیزی از این سهم صادرات به کشورهای دیگر را به خود اختصاص داده است درحالیکه با توجه به منابع مالی و مادی و نیروی انسانی متخصص و کارآمدی که ایران دارد می توان به بهترین شکل ممکن از این فرصت استفاده کرده و بالاترین بهره وری را در پرتو آن به دست آورد و تنها این مهم با همکاری تمام ارگان ها، سازمان ها و مسئولین و با همکاری مردم و تعیین نقشه راهی جامع و روشن و با اهدافی بلند مدت و تدوین دستورالعمل هایی کاربردی و اثربخش امکان پذیر می باشد.

منابع

امینی، علیرضا. (1394). تحلیل بازار کار و سیاست های اشتغالزایی اقتصاد ایران (با تاکید بر برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی). مجله اقتصادی، شماره های 5 و 6، صفحات 40-23.

اخلاقی، عبداله؛ عباسی، الهام. (1388). راهنمای تجارت با گرجستان. تهران، انتشارات چاپ و نشر بازرگانی.

ترحمی، فرهاد؛ صفری، معصومه. (1399). سنجش اشتغالزایی صادرات بخش های اقتصادی ایران با تاکید بر واردات واسطه ای. دوفصلنامه سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س). سال هفتم، شماره دوم.

جعفری هرندی، زهرا. (1379). صادرات غیرنفتی و اشتغال. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقتصاد نظری، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.

حق بین یوسفی، یلدا؛ وفا، مهرداد. (1387). راهنمای تجارت با قرقیزستان. تهران، انتشارات چاپ و نشر بازرگانی.

شریفی، کیومرث؛ مساوات، لیلا. (1387). راهنمای تجارت با غنا. تهران، انتشارت چاپ و نشر بازرگانی.

شریفی، کیومرث. (1387). راهنمای تجارت با قزاقستان. تهران، انتشارات چاپ و نشر بازرگانی.

Tacero, M.D., Pablos, M. I., & Benito, S. (2016). Exports and employment in the Spanish economy: A repetivie patter. Investigacion Economica, 76(31), 137-169.

The first national conference of entrepreneurial universities

Study of exports and imports of other countries in order to find the target market and introduce Iran’s opportunities to increase exports and create jobs

1.Donya Ain ali varnos faderani (CEO of Successful Business World Institute)

2.Ebrahim Payandeh najaf abadi (Chairman of the Board of the Successful Business World Institute)

Abstract:

Unemployment has risen rapidly in recent years. One of the ways to reduce the unemployment rate is to study the exports and imports of other countries in order to find the target market and provide solutions to increase exports and job creation in the country. Therefore, in this article, by examining the export and import of different countries, it is acquainted with the needs of the global market and in fact identifies the appropriate target market, along with the export and import policy and the type of products and services that other countries exchange. And knowledge is gained that introduces Iran’s opportunities for export to other countries, which can increase the production of products and services that are in demand not only in Iran but also globally, and thus the country’s non-oil exports that At present, it is insignificant compared to other countries, so that both producers and investors can be sure of their investment and activity and its effectiveness, and thus be able to employ unemployed people, thus, Significantly reduce the unemployment rate in the country.

Keywords: Job creation, exports and imports, target market.