چگونگی بهره وری صحیح از منابع آب موجود برای مقابله با بحران کم آبی و توسعه کارآفرینی کشاورزی

دومین همایش ملی صنعت و تجاری سازی کشاورزی با تاکید برپژوهش و توسعه در بنگاه های اقتصادی و صنایع وابسته

چگونگی بهره وری صحیح از منابع آب موجود برای مقابله با بحران کم آبی و توسعه کارآفرینی کشاورزی

1.ابراهیم پاینده نجف آبادی (رئیس هیئت مدیره موسسه دنیای کسب و کار موفق)

2.دنیا عین علی ورنوس فادرانی (مدیر عامل موسسه دنیای کسب و کار موفق)

چکیده:

این پژوهش با هدف ارائه راهکارهایی به منظور چگونگی بهره وری صحیح از منابع آب موجود برای مقابله با بحران کم آبی و توسعه کارآفرینی کشاورزی به اجرا در آمده است. روش گردآوری داده ها، روش اسناد کاوی و مراجعه به بانکهای اطلاعاتی و روش تحلیل داده ها از نوع استنباطی می باشد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک جهان و نوسانات قابل توجه بارش، در طول ادوار گذشته کم و بیش با پدیده خشکسالی های متناوب مواجه بوده است و از طرفی حدود سه چهارم ایران در آب و هوای خشک قرارگرفته است و متوسط بارندگی سالانه آن بسیار کمتر از آسیا و جهان است. بدین ترتیب یکی از مهمترین چالش های توسعه ایران در دهه های آینده، کمیابی آب خواهد بود. ایران در بین 116 کشور، از نظر بحران آبی در رده 14 قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نامناسب منابع آب است. این در حالی است که بخش اعظم تولیدات کشاورزی کشور متکی به استفاده از آب است، بطوریکه آب را میتوان از مهمترین نهاده ها در تولیدات کشاورزی نام برد و در این بین اتکای بالا به منابع آب باعث شده است تا وقوع خشکسالی های متناوب با پیامدهای جبران ناپذیری همراه شود. لذا در اینصورت نیاز است که با ارائه راهکارها و تمهیداتی برای استفاده از بهره وری صحیح منابع آب موجود با این بحران کم آبی که خشکسالی های پیاپی را به دنبال خواهد داشت مقابله کرده و بر اساس موقعیت و شرایط محیطی موجود و با بکارگیری امکانات و تجهیزات نوین در راستای استفاده بهینه از منابع آبی، باعث توسعه کشاورزی در کشور شد.

واژه های کلیدی: بهره وری منابع آب، توسعه کشاورزی، بحران کم آبی، توسعه کارآفرینی کشاورزی.

مقدمه

نعیمی (1395) ایران به عنوان یکی از کشورهای منطقه خشک خاورمیانه در مقایسه با متوسط جهانی میزان بارندگی آن کمتر از یک سوم و تبخیر آن در حدود سه برابر پتانسیل جهانی است. محدودیت آب قابل دسترس، توزیع غیریکنواخت آن در سطح کشور، الگوی نامناسب شهرنشینی و مراکز سکونت گاهی و نوع و شیوه تولید محصولات زراعی از منظر سازگاری با اقلیم، تامین آب مورد نیاز را در بسیاری از مناطق کشور مشکل ساخته و به تدریج بر ابعاد آن افزوده است. از طرفی بروز خشکسالی های پی در پی در سالهای اخیر دسترسی به آب را با بحران شدیدتری مواجه نموده است، به طوری که تامین آب قابل دسترس و مطمئن برای مصارف مختلف یکی از چالش های مهم برای دولت محسوب می شود. در حال حاضر یکی از چالش های فنی صنعت آب کشور، عدم گسترش فنآوری های نوین در صنعت آب به ویژه استفاده از آب های غیرمتعارف مانند جمع آوری آب باران، مدیریت آب های سطحی و زیرزمینی می باشد.

نقی پور و ابراهیمی (1395) از طرفی کشاورزی به مفهوم راه ها و روش های بهره برداری از منابع آب و خاک و انرژی و … در جهت تامین نیاز های غذایی و پوشاک انسان ها همواره در طول تاریخ پایه و اساس بسیاری از تحولات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در سرتاسر جهان بوده و هست، بطوری که امروزه کشاورزی و توسعه کشاورزی به عنوان موتور محرکه و نیروی پیش برنده توسعه روستایی به طور خاص می باشد، در حالی که خود توسعه کشاورزی نیز به اهرم توانمندی به نام ترویج کشاورزی نیازمند است. هر دوی این مفاهیم امروزه دچار تغییر و تحولات شدیدی می باشند به طوری که کشاورزی شدیداً با بحث پایداری در چالش می باشد و ترویج نیز به تبع آن تحولات ساختاری و کارکردی بسیاری را به خود دیده است. همچنین آب یکی از بزرگترین چالش های قرن حاضر بشریت است که می تواند سرمنشا بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد. با توجه به منابع محدود آب در ایران و توزیع غیریکنواخت آن در سطح کشور باید سعی کرد با برنامه ریزی دقیق از منابع آب فصلی و سایر منابع به نحو صحیح استفاده نمود و از تکنیک ها و تجارب علمی نوین در گسترش سطح کشت آبی بهره جست. همچنین از طرفی منابع آب قابل استفاده به شدت در معرض آلودگی آلاینده هایی همچون فاضلاب های خام (تصفیه نشده)، پساب های صنعتی، باقیمانده های سموم و کودهای شیمیایی محلول قرار دارند. بدین ترتیب و با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان، سهم دسترسی انسان به منابع خاک کشاورزی و آب مطلوب، شدیداً رو به کاهش است. بنابراین، متخصصان کشاورزی باید فناوری های نوینی را برای رویارویی با کاهش کمی و کیفی منابع آب و خاک به کار گیرند. کمبود و کاهش تدریجی منابع آب با کیفیت مناسب از مهمترین عوامل محدود کننده تولیدات کشاورزی در ایران است. از این رو استفاده بهینه از منابع آب و افزایش راندمان مصرف آن از ضروریات بخش کشاورزی محسوب می شود.

یکی از عوامل اصلی و محدود کننده توسعه بخش کشاورزی ایران نهاده آب می باشد. کارشناسان معتقدند در صورتی که محدودیت آب وجود نداشت 30 تا 50 میلیون هکتار از اراضی کشور قابل کشت و زرع می بود. بخش آب یکی از بخش های زیربنایی و اساسی کشور می باشد که می تواند بعنوان موتور رشد در اقتصاد عمل کند و باعث رشد سایر بخش ها بخصوص بخش کشاورزی و فعالیت های وابسته به آن گردد، همچنین نتایج بررسی رشد بخش ها نشان می دهد برای مهیا کردن رشد 6 درصدی بخش کشاورزی، بخش آب بایستی 68/0 درصد رشد نماید، یعنی برای اینکه این بخش 6 درصد رشد نماید، نیاز 558 میلیون مترمکعب آب اضافی می باشد (میرزائی خلیل آبادی و ابریشمی، 1386). لذا بدین ترتیب رشد آب، باعث رشد بخش کشاورزی و به تبع آن افزایش اشتغالزایی در این بخش و توسعه کارآفرینی را شامل میشود و به همین دلیل در این مقاله سعی شده است که در ابتدا به ارائه راهکارهایی برای استفاده بهینه از آب حاصل از نزولات جوی و همچنین منابع آب موجود در زمین که بصورت سطحی و زیرزمینی موجود است پرداخته شود و در ادامه به بررسی استفاده از فناوری های نوین آبیاری در جهت توسعه کشاورزی پرداخته شود تا بتوان بهترین بهره وری صحیح را از این منابع آبی در توسعه کارآفرینی کشاورزی داشت.

روش

نعیمی (1395) در ابتدا در این بخش به معرفی تکنولوژی های مناسب برای ذخیره آب (آب باران، ذخیره آب های زیر زمینی و سطحی) پرداخته می شود که این تکنولوژی ها در قالب سه طبقه زیر معرفی می شوند:

1-تکنولوژی های مناسب جمع آوری آب باران

• تکنولوژی برداشت آب باران از پشت بام: این سیستم آب باران را از پشت بام منازل و سایر اماکن جمع آوری می کنند. که در این سیستم ها از ناودان ها و لوله های عمودی برای انتقال آب به مخزن استفاده می شود. بدین صورت که انتهای این لوله ها و ناودان ها به مخزن ذخیره آب ختم می شود.
• سدهای ذخیره آب باران یا باران گیر: آب میتواند از طریق ایجاد سدها و آبگیرها در مناطقی که دارای باران هستند از قبیل دره ها جمع آوری گردد و آب در مخزن ایجاد شده توسط سد ذخیره می شود یا از طریق کانال هایی به مخزن دیگری انتقال می یابد.

2-تکنولوژی های مناسب آب های زیرزمینی

• تکنولوژی آب چشمه: آب چشمه، آب زیرزمینی است که به طور طبیعی بالا می آید. جاهایی که لایه های رسی یا سفت جریان زیرزمینی آب را مسدود می کنند آب به سمت بالا رانده می شود و در سطح جاری می گردد. آب چشمه ممکن است به صورت آشکار بر روی زمین به عنوان چشمه جاری شود یا به صورت ناپیدا به سمت یک رودخانه، رود، دریاچه و یا دریا جاری شود. آب چشمه معمولاً از یک شن یا ماسه آبدار، آبخوان یا از جریان آب از طریق صخره درز دار تغذیه می شود.
• حفر چاه های دستی: یک چاه دستی باعث دسترسی به آب زیرزمینی آبخوان می شود و توزیع آن را تسهیل می کند. به چاه های دستی می توان برای تمیز کردن یا عمیق کردن وارد شد و قطر آنها به ندرت کمتر از 8/0 متر می شود.
• چاه های باریک: چاه های حفر شده باریک، لوله ای یا گمانه ها باعث دسترسی به آبخوان های آب زیرزمینی می شوند و توزیع آب را تسهیل می کنند. آنها از چاه های دستی متفاوت هستند به طوری که قطر آنها عموماً کوچکتر (بین 10/0 تا 25/0) است. که قطر اندک این چاه اجازه نمی دهد که فرد وارد چاه شود و آن را تمیز یا عمیقتر کند. حفر چاه معمولاً گرانترین بخش پمپ دستی پروژه تامین آب آشامیدنی است. گمانه ها می توانند بوسیله ماشین یا تجهیزات دستی ساخته شوند.
• سیستم های جمع آوری آب زیر سطحی: سیستم های برداشت زیر سطحی جریان های آب زیرزمینی را حفظ می کنند و توزیع آنها را تسهیل می کنند. دو سیستم اصلی وجود دارد:

1.آبگیرهای زیرسطحی: یک آبگیر نشت ناپذیر است که در سراسر آبخوان ساخته شده است مانند بستر از یک رودخانه فصلی پر شده از شن که بالای یک لایه نفوذ ناپذیر بنا نهاده شده است.تاج آبگیر حدود یک متر تحت فشار سطح زمینی است که از اشباع آب در زمین جلوگیری می کند.

2.آبگیرهای شنی: یک آبگیر نفوذناپذیر که در سراسر بستر یک رودخانه فصلی پرشده از شن  با تاجی حدود چند دسی متر بالاتر از بستر بالادستی رودخانه ساخته شده است. هر وقت که بخش بالادستی رودخانه از شن پر می شود تاج کمی بیشتر بالا می آید تا یک مخزن آب زیرزمینی ساخته شود. سرانجام آبگیر ممکن است به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از بستر پایین دستی رودخانه باشد. پایین دست آبگیر باید در مقابل فرسایش بوسیله بتن یا تخته سنگ های بزرگ محافظت شود.

3-تکنولوژی های مناسب آب های سطحی

• آبگیرهای محافظت شده: یک آبگیر محافظت شده مکان پویا و با ثباتی را در مخزن یک رودخانه یا دریاچه فراهم می کند به طوریکه آب می تواند به سمت کانال هایی جریان یابد یا وارد لوله مکنده یک پمپ گردد. که برای مقاومت در برابر خسارات از طریق سیل ها ساخته شده است و مشکلات ناشی از رسوب را به حداقل می رساند. مخازن جانبی دارای مخازن محکمی هستند معمولاً از بتن تقویت شده ساخته شده اند و ممکن است دریچه هایی برای ورود هر نوع رسوبی است که ممکن است ته نشین شود. غالباً یک آبگیر جانبی محافظت شده با یک خاکریز یا بند در رودخانه ترکیب می شود تا آب را در سطوح مورد نیاز نگه دارد. یک دریچه ماسه ای به ته نشین شدن ماسه اجازه می دهد و یک سر ریز تا آب اضافی را آزاد کند. آب رودخانه ممکن است از طریق پرده سیمی وارد مخزن جانبی گردد و یک سرریز ممکن است ارائه گردد. بعضی اوقات آبگیرهای محافظت شده با یک سد و بند سیل گیر ترکیب می شود بطوریکه اجازه می دهد قسمت بالا دستی رودخانه تراز گردد.
• آبگیرهای انتها رودخانه: آبگیرهایی که به رودخانه منتهی می شوند یا تیرولن برای سیستم های آب آشامیدنی معمولاً در رودخانه های کوچک و رودها به کار گرفته می شود که محتوای رسوب و بستر حمل بار پایین هستند. آب از طریق یک تور سیمی در بیش از یک کانال توزیع می گردد. بارهای تور سیمی در جهت قسمت های پایینی شیب دار و جاری قرار می گیرد بطوریکه مواد درشت نتوانند وارد شوند. از کانال ها آب وارد دریچه شنی می شود و سپس ممکن است از یک دریچه دیگر و جریانی از جاذبه زمین گردد یا به سمت بقیه سیستم پمپ شود.
• آبگیرهای شناور: آبگیرهای شناور برای سیستم های آب آشامیدنی کمک می کند تا آب از نزدیک سطح رودخانه یا دریاچه توزیع گردد بنابراین باید از بارهای سیلت سنگین اجتناب شود. لوله ورودی یک پمپ مکنده فقط با زیر سطح آب در ارتباط است. پمپ خودش می تواند هم مخزن یا روی پل موقت جایگزین گردد. مزایای جاسازی پمپ روی پل موقت این است که لوله مکش می تواند کاملاً کوتاه باشد و سر مکش ثابت خواهد ماند (ریسک کمتر فرسودگی).
• آبگیر لجن و فاضلاب (چاهک): در آبگیر چاهکی، آب از یک رودخانه یا دریاچه از طریق یک لوله زیرزمینی به چاهی یا چاهکی جریان پیدا می کند از جایی که فیلتر شده است معمولاً به سمت مراحل خالص سازی ابتدایی سیستم آب آشامیدنی. دهانه جریان رو به داخل لوله زیر زمینی در زیر سطح پایین آب قرار گرفته است و کنترل می شود. یک چاه مکانی را برای ته نشینی رسوب فراهم می کند و پمپ را مقابل خسارات از طریق اشیاء شناور محافظت می کند. برای تسهیل پاک نمودن، دو آبگیر چاهکی بعضی اوقات برای یک پمپ ساخته می شوند.

و در ادامه به بررسی استفاده از فناوری های نوین آبیاری در جهت توسعه کشاورزی پرداخته شود تا بتوان بهترین بهره وری صحیح را از این منابع آبی در توسعه کارآفرینی کشاورزی داشت. در این خصوص بکارگیری سامانه های آبیاری تحت فشار، فناوری نوین آبیاری مغناطیسی و فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدیریت آبیاری به عنوان گزینه های مناسب به جای روش های سنتی قابل توصیه است (قاسمی، 1391). با وجود این که در دوران کنونی شاهد پیشرفت چشمگیر علم در عرصه های مختلف هستیم، متاسفانه روند این پیشرفت ها در بخش کشاورزی، به ویژه در بخش آبیاری ضعیف به نظر می رسد (پناهی، 1391). در ذیل شرح مختصری از این فناوری های نوین آبیاری داده شده است:

1)آبیاری تحت فشار

امینی و اکاتی (1398) صنعتی شدن کشاورزی در اکثر کشورهای جهان که با مساله کم آبی رو به رو هستند، باعث شده است که بر مصرف آب کنترل بیشتری اعمال شود، یعنی بتوان آب را به هر مقدار، چه کم و چه زیاد، در هر زمان که مورد نظر زارع باشد مورد استفاده قرار داد. انجام این کنترل ها در آبیاری های سطحی تا حدی مشکل است و عملی ترین راه آن خواهد بود که منابع آب به یک سیستم مسدود مانند لوله منتقل و مصرف شود. روش های آبیاری تحت فشار (قطره ای و بارانی) بدلیل توزیع یکنواخت تر منابع آب در سطح مزرعه، قابلیت انطباق با انواع خاک ها و توپوگرافی گزینه مناسبی برای بکارگیری در اراضی به جای انواع روش های آبیاری سطحی (ثقلی) می باشد.

بطور کلی به هر روش آبیاری که در آن آب با فشاری بیش از یک اتمسفر (فشار نسبی) در سطح اراضی بوسیله لوله توزیع شود، آبیاری تحت فشار گفته می شود (جلالیان، 1391). انواع روش های آبیاری تحت فشار عبارتند از:

• آبیاری قطره ای: آبیاری قطره ای عبارت است از روشی که طی آن آب با فشار کم از روزنه یا قطره چکان از شبکه خارج و به صورت قطره ای پایه بوته یا درخت ریخته می شود. فشار لازم در این سیستم به وسیله پمپ یا اختلاف ارتفاع تامین می شود. این سیستم شامل قسمت های مختلف از جمله قسمت تامین فشار و کنترل مرکزی (پمپ، دستگاه های تصفیه آب شامل سیکلون و فیلتر شنی، مخزن کود و مواد شیمیایی)، لوله های اصلی و فرعی و قطره چکان ها می باشد. در این روش ها این امکان بوجود می آید تا عمل آبیاری تا حد رفع نیاز آبی گیاه انجام شود و به میزان زیادی از اتلاف آب به صورت نفوذ عمقی، ایجاد رواناب و تبخیر کاسته می شود.
• آبیاری بارانی: عبارت از روشی است که در آن در لوله هایی در مزرعه جریان پیدا کرده سپس وارد قسمتی به نام آبپاش می شود. در موقع خروج از آن قطرات آب در هوا پخش می شود و به صورت باران به روی خاک می ریزد. آبیاری بارانی دارای روش ها و دستگاه های مختلفی می باشد که با توجه به وضعیت اقتصادی، پستی و بلندی زمین، وجود و یا عدم وجود نیروی انسانی لازم و مقدار آب مورد نیاز انواع سیستم های آبیاری بارانی طراحی و اجرا می شود. انواع روش های آبیاری بارانی عبارتند از: آبفشان کلاسیک ثابت، آبفشان کلاسیک نیمه متحرک، آبفشان کلاسیک متحرک، آبفشان غلطان، آبفشان قرقره ای یا تک گان و سیستم دوار مرکز.

کیانی و همکاران (1387) با کمبود آب و توزیع نامناسب بارش به همراه بالا بودن تبخیر، ضرورت اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار از جمله قطره ای به شدت احساس می شود. در این بین مشکل اصلی این روش، سختی و کیفیت پایین آب آبیاری می باشد. با توجه به خشکسالی های اخیر، سختی و شوری آب ها، هر ساله بیشتر شده و گرفتگی قطره چکان ها، معضلی برای کشاورزان شده است. لذا برای ممانعت از تجمع رسوب املاح و اصلاح آب و خاک می توان از روش مغناطیسی کردن آب استفاده کرد. آب مغناطیسی با عبور آب از میان یک آهنربای دائمی (مغناطیس پایدار) قوی مستقر روی خط لوله بوجود می آید. در صورت نصب دستگاه مغناطیسی که منجر به پایداری بیشتر آب آبیاری می شود، حتی قطره چکان های گرفته شده هم به تدریج باز شده و بار دیگر در آنها گرفتگی ایجاد نمی شود.

نقی پور و ابراهیمی (1395) بسیاری از شبکه های آبیاری و زهکشی ساخته شده بر اساس مدیریت عرضه و تقاضا عمل کرده و معمولاً بدون در نظر گرفتن میزان آب مورد نیاز واقعی، آب را تحویل می نمایند. در شبکه های آبیاری و زهکشی به دلیل پراکندگی مزارع، وسعت اراضی، تنوع کشت و مسافت بین محل استحصال تا نقطه تحویل آب، مدیریت بهره برداری و نگهداری بدون در نظر گرفتن تاثیر متقابل عوامل فوق امکان پذیر نمی باشد، علاوه بر این در شبکه های آبیاری داده های توصیفی با حجم زیادی بصورت روزانه تولید می گردد که نیاز به ساماندهی، تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری دارد، انجام آن با روش های سنتی بسیار مشکل بوده و نیاز به استفاده از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدیریت آبیاری می باشد.

نتایج

در بخش قبلی انواع راهکارهای موجود برای ذخیره منابع آب (آب حاصل از نزولات جوی، آبهای سطحی و زیرزمینی) شرح داده شد و همچنین به فناوری های نوین آبیاری در جهت توسعه کشاورزی اشاره شد. لذا در این قسمت به یافته های حاصل از این فناوری ها و مزایای آنها برای توسعه کشاورزی پرداخته می شود:

• نعیمی (1395) تغییر نظام بهره برداری تنها با استفاده از اهرم های اداری و قانونی میسر نیست و مشارکت کشاورزان در برنامه ریزی، اجراء، نیز از ملزومات این امر است. بطور کلی نظر به تحولات و چالش های آتی، مدیریت امور آب کشور اصولاً بدون مشارکت مردم از مرحله ی سیاست گذاری تا مرحله ی بهره برداری مقدور نخواهد بود. بنابراین اولاً همه نهادهای متولی سازوکارها و زیرساخت های لازم جهت مدیریت و نگهداری منابع آبی را در مناطق کشاورزی و روستایی فراهم آورند سپس با استفاده از سازوکارهای ترویجی به جلب مشارکت کشاورزان و روستائیان در انجام ذخیره و نگهداری آبهایی چون آب باران، آب های سطحی و زیرسطحی و همچنین آبهای زیرزمینی بپردازند. اقدامات مشارکتی و پایدار این چِنینی می توانند نقش بسزایی به منظور مدیریت پایدار منابع آبی کشور در دوره گذار خشکسالی و بحران کم آبی داشته باشند.
• (امینی و اکاتی، 1398) از آنجایی که روش های آبیاری تحت فشار شامل انواع روش های آبیاری بارانی و قطره ای، بازده بالاتری نسبت به روش های آبیاری سطحی دارند، همچنین با توجه به کم آبی موجود و وقوع خشکسالی ها با شدت های مختلف در کشور، جایگزینی سیستم های آبیاری تحت فشار (قطره ای و بارانی) در مناطق مستعد می تواند بهترین راهبرد برای مقابله با کم آبی و دستیابی به اهداف افزایش تولید و تضمین امنیت غذایی جامعه باشد. در این بین از مزایای روش های آبیاری تحت فشار میتوان به افزایش بازده آبیاری به دلیل یکنواختی توزیع آب، امکان آبیاری اراضی ناهموار و شیبدار، امکان انجام آبیاری های سبک یا سنگین، امکان پخش کود و سم همراه با آب، نیاز کمتر به کارگر و نیروی انسانی در آبیاری تحت فشار، جلوگیری از رویش علف های هرز، کاهش آفات و امراض و در نهایت کاهش مصرف سموم نباتی اشاره کرد.
• یکی از شاخص های ارزیابی مدیریت آبیاری کارایی مصرف آب است. در این خصوص پذیرش شیوه های جدید نظیر استفاده از فناوری آبیاری مغناطیسی راهی برای دستیابی به افزایش میزان محصول، افزایش راندمان آبیاری و کارایی مصرف آب می باشد (احمدی و همکاران، 1393). از مزایای آبیاری مغناطیسی میتوان به افزایش راندمان آبیاری (دیونیزه)، افزایش حلالیت آب (بهبود کارایی مصرف کود)، خنثی شدن سختی آب، اصلاح خاک، زودرسی محصول و افزایش عملکرد گیاه، مقاومت به سرمازدگی، محافظت و نگهداری بذر در انبار اشاره کرد (عظیمی نیا و رجایی، 1393).
• (نقی پور و ابراهیمی، 1395) بکارگیری فناوری های نوین آبیاری تحت فشار و فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدیریت آبیاری موجبات بهبود کارایی مصرف آب را فراهم می کند، هر چند پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار تحت تاثیر عوامل مختلف اقتصادی و اجتماعی است که شناسایی و بررسی آنها می تواند در اتخاذ سیاست های مناسب برای توسعه پذیرش و کاربرد آنها در بین کشاورزان نقش بسزایی را ایفاء کند.

بحث و نتیجه گیری

با توجه به افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی و با در نظر گرفتن اینکه ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد و همچنین محدود بودن منابع آب و بالا بودن میزان تبخیر، مسله کم آبی و بحران آب یکی از عمده ترین مسائل در کشور می باشد. زیرا همانطور که در این مقاله به آن اشاره شد، آب مهم ترین نهاده تولیدی کشاورزی و سرمایه ملی هر کشور می باشد. بنابراین بایستی با استفاده از تکنولوژی های ذخیره آب و همچنین بکار بردن فناوری های نوین آبیاری در بخش کشاورزی بهترین و صحیح ترین استفاده و کارایی را از منابع آب موجود داشت تا از این طریق بتوان حداکثر سطح زمین حاصلخیز که مناسب کشاورزی می باشد را زیر کشت برد تا از این طریق توسعه کشاورزی که به تبع آن رشد اقتصادی و توسعه کارآفرینی را در بخش کشاورزی به دنبال دارد، حاصل شود.

منابع

• امینی، م. اکاتی، ن. (1398). روش های نوین آبیاری با کمترین هدر رفت منابع آبی و بالاترین کارآیی. سومین همایش ملی مدیریت منابع آب نواحی ساحلی مازندران-ساری.
• احمدی، ا. کشکولی، ح. ع. ظهرابی، ن. (1393). بررسی تاثیر آب مغناطیسی بر کارایی مصرف آب در شرایط مزرعه ای در شهرستان دهلران. دومین همایش ملی پژوهش های کاربردی در علوم کشاورزی، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی.
• پناهی، ف. (1391). تحلیل عوامل موثر بر مدیریت بهینه آب در نظام کشاورزی ایران. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، صفحات 117-102.
• جلالیان، ح. (1391). تحلیل اثرات نظام های آبیاری نوین بر وضعیت بهره برداران کشاورزی در شهرستان خدابنده. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شاره2.
• عظیمی نیا، ش. رجایی، س. (1393). آبیاری مغناطیسی تحولی نوین در بهینه سازی آب های مصرفی بخش کشاورزی. اولین همایش ملی زیست بوم پایدار و توسعه، گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی.
• قاسمی، ر. (1391). تاثیر بکارگیری تکنولوژی های نو در کشاورزی با تاکید بر روش های نوین آبیاری در توسعه کشاورزی مناطق روستایی بخش کهک استان قم. پایان نامه کارشناس ارشد، رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان.
• کیانی، ع. ر. خوش روش، م. مصطفی زاده، ب. موسوی، س. ف. (1387). استفاده از روش آبیاری مغناطیسی برای اصلاح آب و خاک و کاهش بحران آب. اولین کنفرانس بین المللی بحران آب. دانشگاه زابل.
• میرزائی خلیل آبادی، ح. ر.، ابریشمی، ح. (1386). نقش آب در توسعه بخش کشاورزی. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
• نعیمی، ا. (1395). مروری بر فنآوری های مناسب ذخیره آب در مناطق کشاورزی و روستایی در راستای مدیریت پایدار تامین آب کشاورزی. پنجمین همایش سامانه های سطوح آبگیر باران.
• نقی پور، پ.، ابراهیمی، م. ج.، (1395). بررسی کاربرد فناوری های نوین آبیاری در جهت توسعه کشاورزی پایدار. چهارمین همایش ملی کاربرد فناوری های نوین در علوم مهندسی دانشگاه تربت حیدریه.

The Second National Conference on Agricultural Industry and Commercialization with Emphasis on Research and Development in Economic Enterprises and Related Industries

How to properly use the available water resources to deal with the water shortage crisis and the development of agricultural entrepreneurship

1.Ebrahim Payandeh najaf abadi (Chairman of the Board of the Successful Business World Institute)

2.Donya Ain ali varnos faderani (CEO of Successful Business World Institute)

Abstract:

This study aims to provide solutions for how to properly use existing water resources to deal with water scarcity crisis and the development of agricultural entrepreneurship. The method of data collection is the method of document mining and referring to databases and the method of data analysis is inferential. The results of this study show that Iran due to being in the dry belt of the world and significant fluctuations in rainfall, during the past periods has more or less faced the phenomenon of intermittent droughts and on the other hand about three quarters of Iran is in dry climate. And its average annual rainfall is much lower than in Asia and the world. Thus, one of the most important challenges for Iran’s development in the coming decades will be water scarcity. Iran ranks 14th out of 116 countries in terms of water crisis, which indicates the poor state of water resources. Meanwhile, most of the country’s agricultural production relies on the use of water, so that water can be called the most important inputs in agricultural production, and in the meantime, high reliance on water resources has led to the occurrence of intermittent droughts with compensatory consequences. Invulnerability comes with it. Therefore, in this case, it is necessary to provide solutions and measures to use the correct efficiency of existing water resources to deal with this water shortage crisis that will lead to successive droughts and based on the existing situation and environmental conditions and using facilities and equipment. Novin in order to make optimal use of water resources, led to the development of agriculture in the country.

Keywords: Water resource productivity, agricultural development, water shortage crisis, agricultural entrepreneurship development.